Chcielibyśmy roztoczyć przed Państwem… starych kolei czar.
Powody prezentacji są przynajmniej dwa. Pierwszym, i z naszego punktu widzenia ważniejszym, jest fakt przejęcie do zasobu Archiwum Narodowego w Krakowie niezwykle ciekawych i różnorodnych materiałów archiwalnych dotyczących historii kolei. Drugi powód – to otwarcie w dniu 15 lutego 2014 r. nowego dworca w Krakowie, czyli kolejna odsłona dziejów żelaznych dróg.
Historia kolei w Galicji sięga 1847 r. Wtedy to została otwarta pierwsza linia kolejowa łącząca Kraków z Górnym Śląskiem, rok później powstała linia Kraków – Szczakowa. W kolejnych latach nastąpiło ożywienie budowlane i oddawano do użytku kolejne szlaki kolejowe: Kraków – Lwów (1856), odgałęzienie do Wieliczki (1857), odgałęzienie do portu rzecznego w Niepołomicach (1858), Przemyśl – Łupków (1872), Tarnów – Nowy Sącz – Muszyna (1876), Płaszów – Spytkowice – Oświęcim (1884), Stróże – Jasło – Krosno – Zagórz (1884), Chabówka – Nowy Sącz (1884), Żywiec – Sucha Beskidzka (1884) oraz Chabówka – Zakopane (1899).
Po czasach galicyjskich pozostała nam zarówno rozbudowana sieć linii kolejowych (rozwijana w okresie międzywojennym, a następnie elektryfikowana w latach powojennych), a także liczne dworce kolejowe i obiekty użytkowe (wiadukty, wieże ciśnień, nastawnie, mosty kolejowe) – dziś posiadające walor zabytku architektury czy techniki.
Szczególnie istotne jest więc zabezpieczenie dokumentacji tych obiektów, ukazującej postęp techniczny w zakresie komunikacji na polskich ziemiach. Historia kolejnictwa cieszyła się i wciąż cieszy wielkim zainteresowaniem, nie tylko naukowców, ale również licznej rzeszy miłośników „parowych potworów”.
Archiwum Narodowe w Krakowie przejęło z archiwum Polskich Kolei Państwowych ponad 460 mb materiałów archiwalnych (blisko 7000 jednostek archiwalnych) pochodzących od lat siedemdziesiątych XIX w. do 2007 r. Znajdziemy wśród nich, m.in.:
Część akt posiada ewidencję przygotowaną przez archiwum zakładowe PKP, część jednakże zabezpieczona została bez ewidencji. Obecnie trwają intensywne prace zabezpieczające i ewidencyjne, tak by wkrótce dokumentacja mogła zostać udostępniona wszystkim zainteresowanym.
Archiwum Narodowe w Krakowie posiada w swoim zasobie również inne akta dotyczące historii kolejnictwa w Krakowie i Galicji. Są to m.in. Steuerlinienamt Krakau – księgi rachunkowe stacji kolejowej w Krakowie i składu węgla w Dąbrowie z lat 1841-1871, akta Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Krakowie z okresu międzywojennego, Biura Projektów Kolejowych w Krakowie z lat 1953-2001, akta dotyczące Stowarzyszenia Rodziny Kolejowej, Wytwórni Sygnałów i Urządzeń Kolejowych S.A. w Krakowie z lat 1926-1948, Inspektora Pracy Związku Zawodowego Pracowników Kolejowych w Krakowie z lat 1950-1982, akta Prywatnego Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych Związku Zawodowego Pracowników Kolejowych Rzeczypospolitej Polskiej w Krakowie 1927 -1962.
Zapraszamy na krótki spacer po kolejowych dworcach w realiach historycznych z poprzedniej epoki. Semafor do góry! Odjazd!!!
Przejdź do zdjęć
