16 stycznia 2019 roku mija setna rocznica objęcia przez Ignacego Jana Paderewskiego stanowiska Prezydenta Rady Ministrów i jednocześnie teki ministra spraw zagranicznych. Nastąpiło to po nieudanym zamachu stanu, przeprowadzonym w Warszawie 4 stycznia 1919 r., obaleniu rządu Jędrzeja Moraczewskiego oraz po rozmowach przyszłego premiera z Naczelnikiem Państwa.
Do sformowanego przez Paderewskiego ponadpartyjnego gabinetu weszli m.in.: Stanisław Wojciechowski (minister spraw wewnętrznych), Jan Wroczyński (minister spraw wojskowych), Józef Englich (minister skarbu), Leon Supiński (minister sprawiedliwości), Jan Łukasiewicz, Jan Łukasiewicz (minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego), Zenon Przesmycki (minister kultury i sztuki).
Zanim to jednak nastąpiło znakomity Mistrz przyjechał do Krakowa na początku stycznia 1919 r., gdzie pod Pomnikiem Grunwaldzkim apelował o jedność i zjednoczenie sił. Nie była to oczywiście pierwsza wizyta Paderewskiego w Krakowie, jego związki z tym miastem sięgają roku 1881, kiedy tu koncertował po raz pierwszy. Wyrazy swej sympatii dla miasta artysta wyraził w swych Pamiętnikach. Najbardziej wyrazistym dowodem uznania dla miasta, ale przede wszystkim urzeczywistnieniem marzeń wielkiego patrioty była fundacja Pomnika Grunwaldzkiego. Jego realizację osobiście powierzył młodemu, mało znanemu artyście polskiemu, Antoniemu Wiwulskiemu. Pomnik odsłonięty został bardzo uroczyście podczas obchodów 500-lecia bitwy grunwaldzkiej, 15 lipca 1910 roku.
W zasobie Archiwum Narodowego w Krakowie zachowały się materiały archiwalne dotyczące przede wszystkim organizacji obchodów tej uroczystości. Są to fotografie, afisze, ale też tekst przemówienia Mistrza, wygłoszonego w dniu uroczystego odsłonięcia pomnika. W aktach Naczelnego Komitetu Narodowego przechowywane są notatki dotyczące działalności Paderewskiego w czasie pierwszej wojny światowej, jego współpracy z Generalnym Komitetem Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce, założonym w 1915 r. przez Henryka Sienkiewicza w Vevey w Szwajcarii.
dr Barbara Berska
