Archiwalia Tarnowskich przechowywane w zasobie Archiwum Narodowego w Krakowie, pochodzą z archiwum ich młodszej gałęzi, która przybrała później nazwę od Dzikowa, dzisiejszego przedmieścia Tarnobrzegu.
Zespół Archiwum Dzikowskie Tarnowskich obejmuje akta z lat 1310-1951 w liczbie 121,60 mb (4027 jednostek archiwalnych). Najcenniejszą część zasobu archiwum stanowią akta osobiste i rodzinne Tarnowskich (w tym ponad 115 dyplomów pergaminowych), powiększone o drobne ilościowo, ale bardzo ciekawe nieraz i cenne fragmenty archiwów obcych, np. akta Firlejów, Bonerów czy niezwykle interesująca korespondencja i papiery publiczne Stefana Humieckiego, zm. w 1736 r. wojewody podolskiego. Zwracają uwagę także pamiątki napoleońskie, m.in. 3 autografy Napoleona Bonaparte, dotyczące oblężenia Tulonu przez wojska republikańskiej Francji w 1793 r.
Spośród dokumentów pergaminowych wyróżniają się m.in. akt wykupu przez króla Aleksandra ziemi spiskiej z rąk Stanisława Kmity, nadania urzędów dla przedstawicieli rodziny Tarnowskich oraz dokumenty poświadczające ich prawidłową gospodarkę finansową na tym urzędzie czy też w dzierżonych starostwach, przywilej lokacyjny Tarnobrzega, dyplomy potwierdzające tytuł hrabiowski i indygenat węgierski tej rodziny. Z punku widzenia sfragistyki do interesujących materiałów należy przywilej lokacyjny wsi Lisów z 1385 r. z unikatową pieczęcią majestatyczną królowej Jadwigi.
Do najciekawszych archiwaliów należą niewątpliwie papiery polityczne związane z działalnością członków rodu Tarnowskich, przede wszystkim Jana Feliksa (1777-1842), senatora-kasztelana Królestwa Polskiego, członka Rady Stanu i Komisji Oświecenia, Warszawskiego Towarzystwa Naukowego oraz akta Jana Zdzisława (1862-1937), posła na Sejm Krajowy, dzidzicznego radcy państwa austriackiego, członka Naczelnego Komitetu Narodowego, jednego z założycieli i wieloletniego prezesa Stronnictwa Prawicy Narodowej. W spuściźnie pierwszego z nich, Jana Feliksa, zwracają zwłaszcza uwagę materiały polityczne i wojskowe z okresu Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego, działalności dwóch komisji demarkacyjnych, powstania listopadowego, emigracji, spraw międzynarodowych oraz materiały statystyczne dotyczące Galicji. Prawdziwą skarbnicą dla badacza są papiery Jana Zdzisława dotyczące sejmu galicyjskiego, Naczelnego Komitetu Narodowego, materiały dotyczące Związku Ziemian we Lwowie i Krakowie oraz Archiwum Stronnictwa Prawicy Narodowej.
Z innych materiałów na uwagę zasługują akta dotyczące działalności społecznej Tarnowskich (budowa szpitala w Tarnobrzegu, szkół, darowizny na rzecz kościołów, klasztorów i innych instytucji kościelnych, wsparcia indywidualne) oraz korespondencja. Bardzo ciekawe są materiały dotyczące hodowli koni (historia stada dzikowskiego, wyścigi, wystawy, towarzystwa hippiczne).
Ponad połowa z tych materiałów (458 647 skanów z mikrofilmów i z oryginałów) dostępna jest już on line.
Przejdź do zdjęć
