9 grudnia 2025 r. w Archiwum Narodowym w Krakowie odbyły się uroczyste obchody Dnia Darczyńcy, będące okazją do uhonorowania osób, które w bieżącym roku przekazały do naszej instytucji swoje prywatne zbiory, pamiątki rodzinne oraz kolekcje o wyjątkowej wartości historycznej.
W 2025 roku, swoje dary do Archiwum Narodowego w Krakowie przekazało 22 darczyńców, wzbogacając zasób Archiwum o bezcenne fotografie, dokumenty, druki ulotne itp. Wśród najcenniejszych nabytków znalazło się rodzinne archiwum Eugeniusza i Haliny Jelonków, zawierające materiały dotyczące pociągu pancernego „Smok”, skierowanego na początku 1919 r. z Krakowa do Przemyśla. Załoga tego pociągu brała udział w walkach o przynależność Lwowa do odrodzonego państwa polskiego.
Wyjątkowym darem były również materiały przekazane przez prof. Jacka Purchlę, wieloletniego dyrektora Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie. Zbiór obejmuje dokumenty związane z okresem prezydentury prof. Jacka Woźniakowskiego w Krakowie w latach 1990–1991, a także materiały dotyczące działalności samego prof. Jacka Purchli, który w tym czasie pełnił funkcję wiceprezydenta miasta.
Do zasobu trafiły także cenne dokumenty NSZZ „Solidarność” – Komisji Zakładowej Biura Projektów Kolejowych w Krakowie oraz Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego i Zarządu Regionu „Małopolska” z lat 1980–1981. Wśród nich znalazły się fotografie autorstwa dr. hab. Andrzeja Gaczoła, dokumentujące działalność ruchu solidarnościowego, w tym wizyty Lecha Wałęsy i Anny Walentynowicz w Krakowie.
Pan Andrzej Słota przekazał 275 fotografii swojego autorstwa z lat 1979–2017, ukazujących przemiany przestrzeni Krakowa. W zbiorze znalazły się m.in. zdjęcia obrazujące atmosferę w Krakowie po śmierci papieża Jana Pawła II oraz dokumentujące remont Rynku Głównego w latach 2005–2006.
Państwo Bożena Mściwujewska-Kruk i Ryszard Kruk, znani warszawscy kolekcjonerzy i wydawcy „Almanachu Muszyny”, ofiarowali Archiwum mapy Galicji i Bukowiny z lat 1885 i 1910, opracowane przez Bronisława Gustawicza.
W 2025 roku zasób Archiwum wzbogaciły ponadto m.in.: archiwalia związane z opozycją antykomunistyczną i ruchem „Solidarność”, w tym materiały dotyczące Wacława Lipińskiego i ks. Jerzego Popiełuszki, dokumenty i korespondencja inż. Stanisława Kozioła (lata 1949–2002), dokumenty rodziny Wisłockich, w tym pamiątki związane z pielgrzymkami papieża Jana Pawła II do Polski, spuścizna naukowa dr Marii Żychowskiej dotycząca dziejów harcerstwa w Tarnowie, cykl wizerunków królów polskich autorstwa Aleksandra Lessera z lat 1858–1860, znaczki, banknoty, znaki kwestarskie i skarbowe oraz wydawnictwo „Dziesięciolecie Polski Odrodzonej” z 1928 r., fotografie Krakowa z lat 1979–2017 oraz zdjęcia rodzinne z lat 30. XX w., materiały dotyczące odbudowy pomnika Grunwaldzkiego w 1976 r., dzienniki Szkoły Podstawowej w Miechowicach Wielkich z lat 1925/1926 i 1934/1935, materiały 1. Nowosądeckiej Drużyny Wędrowniczej „Czarna Jedynka” im. Stefana Czarneckiego.
Co roku, na początku grudnia, Archiwum Narodowe w Krakowie w sposób szczególny honoruje swoich Darczyńców. Dzień Darczyńcy, ustanowiony w 2020 roku przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych i obchodzony 6 grudnia, nawiązuje do symboliki dnia św. Mikołaja – czasu bezinteresownego obdarowywania. To wyjątkowy moment w działalności naszej instytucji, w którym możemy wyrazić wdzięczność wszystkim, którzy współtworzą z nami pamięć o przeszłości i przekazują ją kolejnym pokoleniom.
Zachęcamy Państwa do filmowej prezentacji darów, które zostały przekazane do Archiwum w roku 2025
Uroczystości towarzyszyło symboliczne podziękowanie wszystkim Ofiarodawcom za ich zaufanie i otwartość na dzielenie się częścią swojej prywatnej i rodzinnej historii.
Dyrekcja Archiwum Narodowego w Krakowie z Darczyńcami. Fot. Wojciech Staszkiewicz
Serdecznie dziękujemy wszystkim Darczyńcom!
