W środę 28 marca 2018 r. w Bibliotece Głównej AGH odbył się wernisaż wystawy „KRAKÓW BYŁ PIERWSZY … W STULECIE ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI”. Ekspozycja, której partnerem organizacyjnym jest Archiwum Narodowe w Krakowie, będzie dostępna dla zwiedzających do końca czerwca 2018 r.
31 października 1918 r. polscy oficerowie armii austriackiej w brawurowej akcji dokonali bezkrwawego przejęcia władzy w Krakowie. Rankiem tego dnia zajęli koszary wojskowe na krakowskim Podgórzu, a do południa pozostałe obiekty wojskowe w mieście. Na koniec żołnierze – ubrani jeszcze w austriackie mundury – dokonali symbolicznego przejęcia odwachu na Rynku Głównym.Człowiekiem, który doprowadził do wyzwolenia Krakowa spod władzy zaborcy był porucznik austriackiego 57. Pułku Piechoty Antoni Stawarz. Tak wspomina to wydarzenie:
(…) To, co chciałem wam powiedzieć, powiem wam teraz. Stara Austria wali się w gruzy, a na podstawie zasad prezydenta Wilsona powstają na jej miejscu państwa narodowe.(…) Oznajmiam wam, iż jesteście rozbrojeni. Wasi dawniejsi dowódcy przestali być dzisiaj nimi, a ja z rozkazu Rządu Polskiego obejmuję tu władzę tj. tu w koszarach na Podgórzu i w okolicy. Mnie więc teraz macie bezwzględnie słuchać i do moich rozkazów się stosować, a gdy przyjdzie odpowiedni czas odeślę was do domu. (…) Pod moją opieką zaręczam wam życie i zdrowie. Włos wam z głowy nie spadnie, że zaś mówię do was już nie jako austriacki oficer, ale jako polski (…). (Antoni Stawarz „Gdy Kraków kruszył pęta. Kartki z pamiętnika oswobodzenia Krakowa w 1918 r.” s. 98-99)
31 października 1918 r. Kraków przestał być częścią habsburskiej monarchii i stał się zalążkiem niepodległej Polski. Ten historyczny czyn upamiętniają m.in. tablice pamiątkowe wmurowane na Wieży Ratuszowej, zwaną tez Wieżą Wolności. Pierwsza została odsłonięta w 10. rocznicę a druga w 70. rocznicę odzyskania niepodległości. Wyzwolenie Krakowa, Tarnowa i Zakopanego poprzedziło najważniejsze wydarzenie, jakim było symboliczne odzyskanie przez Polskę niepodległości 11 listopada 1918 roku Wystawa Kraków był pierwszy… W stulecie odzyskania niepodległości ma na celu przypomnienie najważniejszych wydarzeń i postaci związanych z wyzwoleniem Krakowa.
Materiały wystawowe zostały zaprezentowane w następujących grupach tematycznych:
Organizator wystawy: Biblioteka Główna AGH
Partner: Archiwum Narodowe w Krakowie
(fot. Lilianna Pochwalska)
