WPROWADZENIE

Już od bez mała 130 lat budynek przy ul. Siennej w Krakowie jest miejscem, w którym wszyscy zainteresowani mogą znaleźć bezcenne źródła archiwalne. Historia jednak tego miejsca nie zaczyna sie od 1887 r. lecz sięga daleko wstecz do XV w. Zapraszamy do wędrówki w przeszłość, gdzie znajdziemy ślady działalności nie tylko urzędów, ale również słodowni i szpitala.

Najstarsze odkryte fragmenty zabudowy pochodzą z XV w. W miejskich dokumentach znajdziemy natomiast wzmiankę, że w połowie XVI w. słodownia, określana jako leżąca przy Nowej Bramie, należała do rajcy krakowskiego Erazma Wunzama, który to rajca w testamencie z 1552 r. zapisał posesję szpitalowi św. Ducha. Należące do szpitala od 1578 r. słodownia, domek i plac były dzierżawione. Od 1713 r. nieruchomość wynajmowało Bractwo (Kongregacja, Szpital) św. Łazarza przy kościele Mariackim, zajmujące się opieką nad ubogimi.

W 1755 r. nieruchomość odkupił od szpitala św. Ducha ksiądz Jacek Łopacki, archiprezbiter kościoła Mariackiego – w 1763 r. zakończono budowę domu dla ubogich parafii Mariackiej. Szpital ubogich funkcjonował do 1768 r., kiedy zorganizowano w budynku lazaret dla żołnierzy rosyjskich, a potem lazaret krakowskiego Regimentu Garnizonowego. W 1790 r. władze kościelne przekazały nieruchomość miastu na lazaret miejski dla żołnierzy, który działał do lat 90. XVIII w., potem mieścił się tutaj szpital weneryczny i Urząd Pobierczy, a w latach 1810-1815 ponownie lazaret wojskowy.

Po remoncie z 1817 r. w budynku znalazły siedzibę urzędy: Inspektorat Przychodu, Urząd Konsumpcyjny i Kasa Konsumpcyjna, w latach 1820-1821 Urząd Czopowego, w latach 1831-1844 Inspektor Przychodów Niestałych Senatu Rządzącego oraz Komisariat Targowy. Od lat 50. XIX w. w budynku znajdowała się C.K. Administracja Skarbowa Okręgowa oraz Obwodowa Dyrekcja Finansów. Od lat 70. XIX w. do 1883 r. miała tu siedzibę Kasa Oszczędności Miasta Krakowa. W 1884 r. Magistrat przekazał budynek Szkole handlowej i przemysłu artystycznego, w 1898 r. miało tutaj także siedzibę Towarzystwo Przyjaciół Muzyki Krakowskiej „Harmonia”, w latach 1898-1906 Towarzystwo Szkoły Ludowej prowadziło tutaj wypożyczalnię książek.

Od 1 lipca 1887 r. część pomieszczeń (od 1891 r. całość) parteru na podstawie uchwały Rady Miejskiej uzyskało utworzone wówczas Archiwum Aktów Dawnych Miasta Krakowa. W 1906 r. Archiwum przejęło pierwsze piętro oraz otrzymało nieruchomość w wieczyste użytkowanie. Od 1 lutego 1952 r., po włączeniu Archiwum Aktów Dawnych Miasta Krakowa w strukturę Archiwum Państwowego w Krakowie (jako oddziału miejskiego), w budynku mieściła się także dyrekcja i administracja ówczesnego Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Krakowie. W 1966 r. kamienica została wpisana do rejestru zabytków.

Pełny tekst artykułu, Z dziejów kamienicy przy ul. Siennej 16 w Krakowie autorstwa Kamili Follprecht, w którym można znaleźć szczegółową historię budynku, został opublikowany w XIX tomie „Krakowskiego Rocznika Archiwalnego” i jest dostępny online.