Na dzieje zbiorowości składają się pojedyncze historie ludzi wplątanych w wydarzenia historyczne. Niewątpliwie ważną częścią polskiej historii współczesnej są losy tysięcy żołnierzy i policjantów w niewoli sowieckiej po 1939 r. Do zasobu Archiwum Narodowego w Krakowie w 2002 r. trafił skromny plik dokumentów rodzinnych związanych z kapitanem Janem Lasotą, wśród których znajdziemy ślady zbrodni jaką popełniono w Związku Sowieckim na polskich obywatelach.

Tę dramatyczną historię chcemy przybliżyć przez pryzmat życia jednego oficera, którego los jeńca na wschodzie, jak fatum, dopadł aż trzykrotnie. Pierwsza niewola - rosyjska zagarnęła młodego Lasotę 12 czerwca 1916 r.; druga - bolszewicka spotkała go na stacji Klukwiennaja 10 stycznia 1920 r.; trzecia - sowiecka pozbawiła kapitana życia wiosną 1940 r.

Bibliografia

Materiały archiwalne z zasobu Archiwum Narodowego w Krakowie

• zespół Akta osób i rodzin – zbiór szczątków zespołów: Akta rodziny Lasotów, sygn. 29/645/373.
• zespół Sąd Grodzki Krakowski: I 2 Zg 99/47 - Akta sprawy o uznanie za zmarłego Jana Lasoty, sygn. SGCKr 594.

Opracowania

• Bohdanowicz Stanisław, Ochotnik, Warszawa 2006.
• Józef Czapski, Na nieludzkiej ziemi, Paryż 1989.
• Drużyńska Joanna, Jankowski Stanisław M., Wyklęte życiorysy, Poznań 2009.
• Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk, Warszawa 1989.
• Słowa tęsknoty. Zachowane listy jeńców Kozielska, Ostaszkowa i Starobielska, Szczecin 1996.
• Stanisław Jaczyński, Zagłada oficerów wojska polskiego. Wrzesień 1939–maj 1940, Warszawa 2000.
• Starobielskie listy kapitana Lasoty, oprac. Andrasz-Mrożek Monika, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, T. 16, Kraków 2010, s. 115–126.
• Wawrzyński Tadeusz, Jeńcy Polscy w niewoli sowieckiej 1919–1921, „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej” 1995, nr 18.
• Woyno Jacek, Materiały Archiwalne do dziejów polskich formacji wojskowych w Rosji (1914–1920), „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej” 2002, nr 25.
• Zawodny Janusz K., Katyń, Lublin–Paryż 1989.