OBYWATELE, PRZYNALEŻNI I OBCY
Mieszkańcy Wolnego Królewskiego Miasta Podgórza 1784-1915

W myśl cesarskich przywilejów z lat 1784–1785 osiedlający się w Podgórzu właściciele nieruchomości i rzemieślnicy mogli uzyskać obywatelstwo miejskie, a ich spadkobiercy dziedziczyli je wraz z nieruchomością lub w przypadku kontynuowania koncesjonowanej działalności rzemieślniczej. Przywileje wynikające z jego posiadania to głównie prawo do bezpłatnego lub zniżkowego korzystania z przedsiębiorstw miejskich oraz do dzierżawienia majątków miejskich. Tylko obywatele mieli czynne i bierne prawo wyborcze.

Zainteresowany uzyskaniem obywatelstwa, zwykle mieszkający już od lat w Podgórzu, składał do Magistratu podanie, w którym wykazywał, iż posiada środki na utrzymanie rodziny (nieruchomość, zawód lub zasoby finansowe). Do podania należało dołączyć metrykę chrztu i rekomendacje potwierdzające status materialny oraz dobre sprawowanie w czasie zamieszkiwania w mieście. Po pozytywnej decyzji Magistratu należało uiścić w kasie miejskiej wyznaczoną opłatę, a następnie złożyć przysięgę na wierność cesarzowi oraz posłuszeństwo władzom miasta. Na mocy ustaw gminnych od połowy XIX w. za obywateli uznawano płacących w gminie podatki bezpośrednie od nieruchomości lub działalności przemysłowej oraz osoby uznane za obywateli przez władze miasta. Obywatelstwo miasta uzyskiwało się także w przypadku przejęcia nieruchomości w drodze spadku w linii wstępnej lub zstępnej. Obywatele miejscy mieli prawo „do udziału w fundacjach i zakładach, osobno dla nich utworzonych”. Otrzymanie obywatelstwa miejskiego nie było już jednak warunkiem udziału we władzach miasta.

Nadawane przez Radę Gminną (od 1889 r. Miejską) obywatelstwo i obywatelstwo honorowe odnotowywano w „Książce Obywateli Miasta Podgórza”. Z czasem obywatelstwo miasta Podgórza miało jedynie znaczenie prestiżowe – dowody dumy z jego posiadania znajdujemy na podgórskich cmentarzach.